Nederlandse bisdommen proberen grip te krijgen op het vermogen van zustercongregaties die vanwege gebrek aan zusters niet meer kunnen voortbestaan. Ze willen dat de giften van de zusters niet meer naar niet-kerkelijke organisaties als Amnesty International of het Aidsfonds gaan.

Het gaat om zogenoemde diocesane congregaties, waarvan er in ons land zo’n 25 zijn. Zij leggen verantwoording af aan het bisdom waarin ze zijn gelegen, in plaats van aan het Vaticaan.

Ruimhartig [.c-underline][.c-underlined][.c-underlined]giftenbeleid[.c-underline]

Veel van deze congregaties zijn aan het uitsterven. Ze beschikken – dankzij het sobere leven van de zusters en hun slimme financiële beheer – over vermogens van tientallen miljoenen euro’s en hebben een ruimhartig giftenbeleid. Van oudsher schenken ze niet alleen aan kerkelijke doelen. Ook organisaties als de voedselbank en Amnesty International ontvangen grote donaties van de zusters.

Uit onderzoek van onderzoekscollectief Spit in samenwerking met Trouw blijkt dat de giften aan deze niet-kerkelijke doelen een doorn in het oog zijn van de bisdommen. Zo lang de congregatie zelfstandig is kunnen ze – tot op zekere hoogte – hun eigen giftenbeleid bepalen. Maar als de zusters wegvallen neemt de bisschop het beheer en het bestuur van de congregatie over. En dus ook het giftenbeleid.

[.c-highlighted]Regels uit Rome[.c-highlight-yellow][.c-highlight-yellow][.c-highlighted]

Om die ontwikkelingen in goede banen te leiden kwam het Vaticaan in 2015 met regels. Daarin staat dat congregaties, ook nadat alle zusters zijn overleden, hun geld mogen besteden in lijn met waar ze voor staan en zoals ze dat ook hebben vastgelegd in een geestelijk testament.

Maar er is in diezelfde regels ook bepaald dat schenkingen aan niet-kerkelijke doelen ‘qua aantal en omvang beperkt’ moeten blijven. In de praktijk komt dit erop neer dat die organisaties sindsdien naar hun geld kunnen fluiten als een congregatie onder het beheer van een bisdom komt.

Dat bleek ook bij de congregatie van de heilige Juliana van Falconieri, gesticht in 1917 en ook wel de Juliaantjes genoemd. Toen in 2019 de algemeen overste overleed en er nog maar een paar zusters over waren, plaatste het bisdom Haarlem-Amsterdam zonder overleg met het bestuur een ad-interimadministrator aan het hoofd van de congregatie. Hij nam de taken van de algemeen overste over en kreeg volledige zeggenschap.

Alleen nog kerkelijke doelen

Van het ruimhartige giftenbeleid van de Juliaantjes bleef niets over. Alleen kerkelijke doelen binnen het bisdom Haarlem-Amsterdam konden nog worden ondersteund. Zo viel stichting Wigwam, die kinderen met een beperking een onbezorgde vakantie bezorgt, voortaan buiten de boot. De jaarlijkse bijdrage van 15.000 euro werd stopgezet en de kinderen hoefden niet langer te rekenen op steun.

In een reactie zegt het bisdom Haarlem-Amsterdam dat ‘ook voor het vermogen van (voormalige) diocesane congregaties van het bisdom Haarlem-Amsterdam de bisschop belang hecht aan een verantwoorde besteding’.

Lees het volledige artikel bij Trouw

‍