China en Rusland blokkeerden in oktober een kritieke beschermingsmaatregel van het “Verdrag voor het behoud van de levende rijkdommen in de Antarctische wateren” (CCAMLR) tegen overbevissing van krill in de Zuidelijke Oceaan. Hierdoor krijgen vloten uit Noorwegen, China, Zuid-Korea, Chili en Oekraïne meer vrijheid om de garnaalachtigen te vangen, die de basis van het voedselweb in de Antarctische wateren vormen. Krill is essentieel voor walvissen, zeehonden en pinguïns. 

Wetenschappers waarschuwen dat het wegvallen van geografische beperkingen in de quotaregelgeving kan leiden tot overbevissing, met ernstige gevolgen voor de mariene biodiversiteit. De commerciële krillvisserij is de afgelopen decennia fors gegroeid. De grootste speler is het Noorse bedrijf Aker QRILL Company dat jaarlijks tot 300.000 ton krill vangt. De vangst wordt gebruikt voor omega-3-supplementen en als voer voor de aquacultuur, met name zalmkwekerijen. Ondanks alternatieven blijft krill een geliefde grondstof, vooral vanwege het roze pigment dat het aan zalm geeft. 

‘Het gaat om de esthetiek van een luxe product’, zegt bioloog Matthew Savoca van Stanford University. ‘Het is het domste ter wereld: gigantische schepen die fossiele brandstoffen verbranden, varen vanuit Noorwegen, China en Zuid-Korea naar de uiteinden van de aarde om voedsel te oogsten dat walvissen, zeehonden en pinguïns hard nodig hebben – alleen maar om onze zalm zo mooi roze te kleuren.’

Naast visserij wordt de krillpopulatie bedreigd door klimaatverandering, plasticvervuiling en oceaanverzuring. Opwarming en afname van zee-ijs verminderen de voedselvoorziening voor krill, wat kan leiden tot een populatiedaling van 50 procent tegen 2050. Dit zou een ramp zijn voor Antarctische roofdieren en voor het mondiale klimaat – krill speelt een belangrijke rol in koolstofopslag in de diepzee.

Walvispopulaties, die zich nog maar net herstellen van grootschalige jacht in de vorige eeuw, lopen gevaar. Walvissen zijn namelijk afhankelijk van krill om voldoende vetreserves op te bouwen voor hun migratie en voortplanting. Zonder die geografische beperking kunnen trawlers de dichtste krillafzettingen leegvissen.

‘Een krillvissersboot functioneert op dezelfde manier als een gigantische walvis. Het richt zich specifiek op de dichtste krillafzettingen,’ zegt Sacova. Steeds grotere en efficiëntere schepen gebruiken akoestische sonarsystemen om het krill te vinden en zuigen hele zwermen rechtstreeks uit de oceaan. De trawlers gedragen zich als ‘industriële superroofdieren’, zegt Savoca, en waarschuwt: ‘Wij zijn menselijke roofdieren geworden in een systeem waar er minder krill is dan voorheen.’

Hoewel bedrijven beloven verantwoord te opereren, waarschuwen wetenschappers dat CCAMLR nu niet meer afdoende beschermt. Ook andere landen azen namelijk op krill. China breidt bijvoorbeeld zijn krillvloot uit. Zonder internationale overeenstemming dreigt de krillvisserij een oncontroleerbare uitputtingsslag te worden, met desastreuze gevolgen voor het fragiele Antarctische ecosysteem.

‍Het onderzoek voor dit artikel werd ondersteund door Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (Fonds BJP) en het Pulitzer Center on Crisis Reporting. Het uitgebreide artikel is te lezen bij De Groene Amsterdammer. Een versie van dit artikel verscheen ook in de Süddeutsche Zeitung (Duitsland).

Steun ons!

Om meer onderzoeksjournalistiek mogelijk te maken kun je ons steunen door een bedrag te doneren.

Steun met een bijdrage